چرا خیّام؟ چرا رباعی؟

چرا خیّام؟ چرا رباعی؟

چرا خیّام که یک ریاضی‌دان و حکیم بود، «رباعی» می‌گفت؟

گردون نگری ز قد فرسوده ماست

جیحون اثری ز اشک پالوده ماست 

دوزخ شرری ز رنج بیهوده ماست

فردوس دمی ز وقت آسوده ماست

« حکیم عمر خیّام نیشابوری »

🌷۲۸ اردیبهشت، روز بزرگداشت خیّام🌷

خیّام، ریاضی‌دان و حکیم بود، اما رباعی هم می‌سرود.

رباعی یا چهارتایی یا ترانه، گونه‌ای از شعر فارسی که چهار مصراع دارد و سه مصراع اول و دوم و چهارم  آن هم‌قافیه هستند.

🚩 از این تعریف که بگذریم، رباعی یعنی: 

« می‌توانم شناخت و معرفتی را که درباره خودم، خداوند، جهان، زندگی، مردمان، و پدیده‌ها و مفاهیم کسب کرده‌ام، در چهار جمله که وزن و قافیه دارند به تو بگویم. 

یادت باشد آن را تنها به این دلیل آهنگین و به زبان شعر می‌گویم تا به یادت بماند! »

رباعی بسیار نغز و کوتاه است: مفید و مختصر! عصاره و جانِ کلام است!

حوصله‌ات را سر نمی‌برد، پیام را می‌رساند و می‌رود. این تو هستی که باید آن را بگیری و دریافت کنی.

آن‌قدر کوتاه است که وقتی یک بار ‌آن را بشنوی، به یادت می‌ماند. لازم نیست بارها بشنوی یا بخوانی یا تلاشی برای به خاطر سپاری آن به خرج دهی. 

شاید از این جهت است که گفته‌اند: 

وزن رباعی، وزنِ عبارت « لا حَولَ و لا قُوَّةَ اِلاّ بِالله » است. 

از این رو، بسیاری ‌از عرفا، حکما و شاعران علاوه بر قالب‌های دیگر شعر فارسی، رباعی هم می‌سرودند.

❓شاید بپرسید اینها چه ربطی به ما داره؟! 

باید بگم من اینجا به هیچ وجه قصد ندارم ادبیات و دستور زبان فارسی آموزش بدهم. یا مثل تقویم و سالنما روز و ماه و سال و بزرگداشت اعلام کنم. 

موضوع اینه که من هم دقیقاً می‌خوام سر دربیارم چیزهایی که در فرهنگ‌مون و در زندگی‌مون و در جهان‌مون و در یک کلام در اطراف‌مون داریم، منابعی که داریم، شخصیت‌ها و کتاب‌هایی که داریم به چه دردمون می‌خورند؟ به چه کارمون می‌آیند؟ چه ارتباطی با زندگی ‌امروز ما، فکر ما و دغدغه‌‌های ما دارند؟ چه کمکی به ما می‌کنند برای یافتن پاسخ پرسش‌هامون؟

مثلاً اگه کسی مثل من یا شما دغدغه‌ی نوشتن داره، از «قالب رباعی» که در شعر زبان مادری‌مون داریم، چی‌ می‌تونه یاد بگیره؟

یا اگه دغدغه‌ی شناخت داریم، از خیّام که هزار سال پیش زندگی می‌کرده چی‌می‌تونیم یاد بگیریم؟

✅ از رباعی می‌‌آموزم که کلام کوتاه و آهنگین چقدر به یاد موندنی و مؤثره!

✅ از خیّام می‌آموزم که زندگی کردن، تفکّر، سخن گفتن و نوشتن در « زمان حال » چقدر مهمه!

@Parnevisa