تفاوت دراماتورژی، دراماتولوژی و دِرماتولوژی

معنای دو اصطلاح «دراماتورژی» و «دراماتولوژی» به درام برمی‌گردد. ریشه‌ی «drama» در هر دو واژه‌ی dramaturgy و dramatology وجود دارد. اما هر یک از این واژه‌ها در حوزه‌ی خاصّی از هنر، علم و معرفت بشری، و به معنای متفاوتی به‌کار می‌رود:

واژه‌ی «دراماتورژی» (dramaturgy) در تئاتر و مطالعات تئاتر، به هنر یا فنّ نگارش، پردازش و ساخت اثر نمایشی و بازنمایی تئاتری (نمایشی، در خور تماشا) گفته می‌شود. معادل «نمایش‌پردازی» نیز برای این واژه مناسب به نظر می‌رسد.

The art or technique of dramatic composition and theatrical representation

واژه‌ی «دراماتولوژی» (dramatology) در روان‌درمانی و روان‌پزشکی، به عمل دیدن همه‌ی نشانه‌ها به عنوان ارتباط‌‌هایی معتبر اطلاق می‌شود. این نشانه‌ها عبارتند از: واژه‌ها، وضع و حالت فرد هنگام ایستادن یا نشستن (طرز قرارگیری در جایی)، لحن و درجه صدا، و حرکات صورت و سایر اعضاء. 

The practice of viewing all symptoms as valid communications, including words, posture, tone of voice, and movements of the face and limbs 

در موارد استعمال این دو واژه در زبان فارسی گاهی مشاهده می‌شود بی‌توجه به تفاوت کاربرد و معنای آنها، یکی به جای دیگری به‌کار رفته است. درحالی‌که پسوند «logy» در واژه‌ی دراماتولوژی، خود بیانگر این است که این واژه به نوعی مطالعه و بررسی اشاره دارد. ولی واژه‌ی «دراماتورژی» در اصل از ریشه‌ی یونانی «دراماتوروگیا» به معنی یک ترکیب نمایشی یا کنش نمایشی استخراج شده است.

برای مطالعه‌ی بیشتر در مورد دراماتورژی می‌توانید به دو نشانی زیر مراجعه کنید:

https://en.wikipedia.org/wiki/Dramaturgy   

https://fa.wikipedia.org/wiki/نمایش‌پردازی

برای مطالعه در مورد معنای اصطلاح دراماتولوژی می‌توانید به نشانی زیر مراجعه کنید: 

https://en.wiktionary.org/wiki/dramatology

اما آنچه در مورد این دو واژه اهمیت دارد، نقش دراما، نمایش و به عبارتی نمود یا بازنمود در هر دو است. درام یا نمایش، اساساً یک کنش  نمایشیِ ساختگی تماشایی است که درست به‌خاطر همین نمایشی‌بودنش، با یک کنش مستند و واقعی تفاوت دارد و در خورِ تماشا است.

در یک بررسی روان‌درمانی نیز، حرکات، لحن و واژه‌هایی که فردِ مورد بررسی از خود بروز می‌دهد، در حقیقیت نشانه‌هایی هستند که وضعیت روانی او را نشان یا نمایش می‌دهند. از این نظر شاید بتوان دراماتولوژی را به «علم بررسی نمودهای روانی» تعریف کرد. روان‌درمانگر در این نوع بررسی، به‌صورت آگاهانه به تماشای دقیق نمایش یا تظاهرات روانی فرد می‌پردازد.

اما شاید درامی که در هر دو اصطلاح و در هر دو حوزه به آن اشاره می‌شود، ماهیتی متفاوت داشته باشد. در یک درام یا تئاتر، نمایش آگاهانه ارائه می‌شود. اما انسانی که وضعیت روانی‌اش در حالِ بررسی است، به‌طورناخودآگاه در حال بروز نمودهایی روانی از خود است که برای روان‌درمان‌گر گویا و قابل‌تفسیر است.

@@@

اما مطلب جالب دیگر اینکه: هنوز خلط معنا، کاربرد و حوزه‌ی استعمالِ دو اصطلاح یاد شده در میان کاربران فارسی حل نشده، که واژه‌ی سومی به این میان افزوده می‌شود. این واژه با املاء مشابه آنها عبارت است از: «دِرماتولوژی» (dermatology).

واژه‌ی «دِرماتولوژی» (dermatology) شاخه‌ای در پزشکی، به نام پوست‌شناسی یا علم مطالعه‌ی امراض پوستی است که با پوست، ناخن‌ها، مو، بیماری‌های آنها، و درمان آن سروکار دارد. «دِرما» (derma) به معنی پوست و زیر آن (جلد اصلی) است. 

The branch of medicine dealing with the skin, nails, hair and its diseases

برای مطالعه‌ی بیشتر در مورد دِرماتولوژی می‌توانید به نشانی زیر مراجعه کنید:

https://en.wikipedia.org/wiki/Dermatology

با جستجوی ساده‌ای در اینترنت، با موارد فراوانی روبرو می‌شویم که کاربرِ فارسی‌زبان بی‌توجه به تفاوت معنا و کاربرد، و تفاوت املائی آشکار، ترجیحاً بیشتر از «دراماتولوژی» به جای دو واژه‌ی دیگر استفاده می‌کنند؛ درحالی‌که این اصطلاح در حوزه‌ی معنایی تخصصی خودش، یعنی روان‌درمانی، کمتر به عموم کاربران فارسی‌زبان معرفی شده است! شاید این استعمال اشتباه واژه، خود به عنوان نشانه و سمپتومی در علم dramatology قابل بررسی و تفسیر باشد!